Phút Cầu Nguyện, Thứ Tư 12/09/2018

Cầu cho những vị thừa sai

Thánh Phanxicô Jaccard Phan chào đời ngày 06/9/1799 tại Onion thuộc miền Savoie nước Pháp, trong một gia đình nghèo, đạo đức. Khi được cha mẹ gởi vào chủng viện Mélan, cậu Jaccard học yếu nên đâm ra chán nản và trốn về gia đình. Nhưng sau, với sự chuyên cần và nỗ lực, cậu hoàn thành chương trình chủng viện Mélan, rồi được lên đại chủng viện giáo phận Chambery. Hai năm sau, thầy Jaccard xin gia nhập hội Thừa Sai Paris, và thụ phong linh mục năm 24 tuổi (ngày 15/3/1823). Liền đó, cha Jaccard được đề cử vào chức vụ giám đốc đại chủng viện, nhưng cha thẳng thắn trình bày với các bề trên: "Con tình nguyện vào đây để đi truyền giáo phương xa, chứ không phải để ở lại thành phố Paris này."

Bốn tháng sau (ngày 10/7/1823), cha giã từ quê hương yêu dấu lên đường truyền giáo tại Việt Nam và lấy tên tiếng Việt là Phan.

Tháng 6/1827, vua Minh Mạng tập trung về Huế các vị thừa sai: cha Tabert Từ, cha Gagelin Kính, cha Odorico Phương viện cớ cần người thông ngôn và dịch sách. Ở hoàng cung các cha được đối xử tử tế, ngoài việc thông ngôn và dịch sách các ngài có thể đi làm việc mục vụ cho giáo hữu nhưng như bị giam lỏng lúc nào cũng có lính gác đi kèm.

Thấy ở cung quán không làm việc tông đồ được, cha Phan liền xin vua đến ở họ Dương Sơn cách kinh thành 15 cây số, để vừa giúp các tín hữu vừa dịch sách cho hoàng cung.

Đang tạm yên trong công việc phiên dịch, thì cha bị tố cáo là lén lút giảng đạo. Lập tức 73 người liên hệ bị giam tù, mỗi người lãnh 100 roi đòn, viên phó lý bị lưu đầy, Lý trưởng và cha Phan bị án tử hình. Tuy nhiên, vua Minh Mạng tỏ vẻ nhân đạo với cha Phan. Vua cho điệu cha về giam lỏng ở cung quán để tiếp tục làm phiên dịch. Giai đoạn này cha Phan nhiều lần tiếp xúc với vua Minh Mạng. Vị tông đồ của Chúa liền tranh thủ giải thích cho vua hiểu về giáo lý trong đạo... Sau sắc lệnh cấm đạo toàn quốc, mỗi đêm cha Phan âm thầm dâng lễ ở cung quán rồi giấu đồ lễ ở sàn nhà.

Thời gian này miền Nam có cuộc nổi loạn. Vua Minh Mạng nghe đồn các tín hữu tham gia rất đông, nên lo sợ trút cơn thịnh nộ lên cha Phan và truyền xử tử ngài. May có sự can thiệp của Hoàng Thái Hậu Thuận Thiên nên bản án được đổi thành lưu đày chung thân tại biên giới Lào. Ở đây, cha Phan tiếp tục làm việc tông đồ trong trại giam, học tiếng Lào để nếu có cơ hội sẽ đi truyền giáo. Cha cũng soạn được một cuốn ngữ vựng tiếng Chàm, nhờ sự hỗ trợ của các bạn tù người Chàm.

Tháng 9/1835, vua Minh Mạng đưa cha về giam ở Cam Lộ (Quảng trị) để làm giáo sư dạy cho sáu thanh niên học tiếng Pháp nhưng vua cấm cha không được truyền đạo cho họ. Đầu năm 1838, khi triệt hạ chủng viện An Ninh gần Di Loan, cha giám đốc Candalk Kim chạy thoát lên vùng núi, vua liền trút cơn thịnh nộ lên cha Phan. Ngày 07/3 cha bị bắt trói, bị hỏi cung rồi bị mang gông xiềng áp giải về Quảng Trị.

Tại Quảng Trị, quan cho đánh đòn cha từ 9 giờ đến trưa để bắt cha phải bỏ đạo. Lần khác, cha bị tra tấn bằng kìm nung đỏ kẹp vào đùi, thịt cháy khét, đau đớn vô cùng, nhưng cha vẫn cương quyết không chối đạo.

Từ 18/7/1838, cha được giam chung với chủng sinh Tôma Thiện. Bản án từ Quảng Trị gởi vào kinh đô xin xử trảm, nhưng vua Minh Mạng đổi thành xử giảo và ký ngày 17/9. Sáng ngày 21/9/1838, quan quân dẫn hai cha con ra khỏi trại giam, đến một ngọn đồi ở làng Nhan Biều (Quảng Trị) để xử án. Quân lính vòng dây qua cổ vị giáo sĩ rồi kéo mạnh hai đầu, đưa linh hồn ngài về Thiên Quốc.

Thi hài vị tử đạo được chôn cất ngay tại pháp trường, đến năm 1847 được cải táng về chủng viện Thừa Sai Paris.

Mẫu gương của cha Phanxicô Jaccard Phan cho ta thấy tấm lòng hy sinh lớn lao của các nhà truyền giáo: cha đã hy sinh rời bỏ quê hương, hy sinh sự nghiệp, dấn thân quên mình. Đàng khác, cha Phan được làm việc trong một môi trường không phải ai cũng có thể có được. Sống trong triều đình, bên cạnh các sắc lệnh tử hình vì cấm đạo có thể ban ra vào bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, cha không sợ và không bỏ cuộc.

Xin Chúa cho chúng ta lòng yêu mến và ơn can đảm, để chúng ta dấn thân truyền rao Tin Mừng của Chúa đến trong môi trường chúng ta đang sống, can đảm làm chứng dù phải hy sinh tính mạng của mình. Amen.