HÃY BIẾT HỔ THẸN

Quý vị và các bạn thân mến!

Theo Phật Pháp Ứng Dụng, Đức Phật dạy về biết hổ thẹn như sau:

“Biết hổ thẹn, trong Phật môn có hai từ đại diện là Tàm Quý. Khi một con người còn biết Tàm, biết Quý thì đạo đức còn có cơ hội được cứu. Sự kỳ diệu của tàm quý-lòng hổ thẹn là một trong 11 thiện pháp rất cần cho cả người thế gian và học Phật cầu xuất thế gian. Biết hổ thẹn là một nhân tố quan trọng trong việc hoàn thiện nhân cách của con người. Tàm là biết hổ thẹn với chính mình và Quý là biết hổ thẹn, sợ hãi với người khác. Nhờ biết hổ thẹn nên chúng ta có thể vượt thắng, làm chủ được bản thân trước những thôi thúc của tham lam, sân hận và si mê”.

Trong tác phẩm nổi tiếng “Cậu bé gỗ”, nhà văn người Ý Carlo Lorenzini đã đặt vào nhân vật bà Tiên Tóc Xanh một câu nói như sau: “Những đứa bé có lương tâm, thì dù đôi khi chúng có thói quen làm bậy đi nữa, nhưng bao giờ cũng vẫn hy vọng đưa vào con đường ngay thẳng”. Như vậy, điều nguy hại nhất nơi một con người là kẻ ấy không còn biết hổ thẹn với chính mình. Chúng ta hay có cách diễn tả vui là “lương tâm không còn cái răng để cảm thấy bị cắn rứt”. Chúng đã hóa ra chai lì và xơ cứng mất rồi.

Để giữ vững lương tâm hay “còn biết Tàm, biết Quý” trong mọi hành xử, mọi suy nghĩ trong một cuộc sống có quá nhiều cám dỗ và biến động như hiện tại quả là một điều không dễ dàng. Cái khuynh hướng chạy theo “chân lý của đám đông” khiến nhiều lúc lương tâm của chúng ta bị đồng hoá bởi những trào lưu hay chủ thuyết rất lệch lạc. Chúng ta phải tiếp xúc sống chung với những điều đó, lâu dần, chúng ta mất khả năng bảo toàn “tính bổn thiện” của mình khi đối diện với những gì đi ngược lại với tiếng lươg tâm của mình.

Ví như ngày nay, có lẽ người ta không còn cảm thấy lương tâm cắn rứt khi tham gia vào một cuộc phá thai, các cô gái trẻ không còn cảm thấy hổ thẹn khi bước vào bệnh việc sản khoa để “giải quyết hậu quả” do những cuộc tình mang lại. Những cơ sở nạo phá thai thì ngang nhiên trưng bảng hiệu cho cái lò sát sinh của mình mà không hề thấy hổ thẹn vì mình đang hành nghề thất đức. Khi con người không còn biết hổ thẹn thì tội ác có thể hoành hành trên thế gian này.

Để đáp ứng cho nhu cầu mua gian bán lận những cửa hàng mua bán và chỉnh sửa cân đã chế tác một số bộ phận bên trong chiếc cân như thay, mài, co giãn lò xo, gắn chíp điện tử…mỗi ngày những cơ sở “độ” cân này cho ra lò hàng trăm chiếc cân thiếu chính xác, tiếp tay cho gian thương móc túi khách hàng. “Công nghệ” chế cân điêu đã nghiễm nhiên trở thành một công việc mưu sinh mà người hành nghề cũng không còn thấy hổ thẹn.

Tệ tham nhũng như căn bệnh trầm kha không có thuốc chữa trị trong xã hội hiện nay. Nó như con virus thâm nhập từng mạch máu và đục khoét mọi tế bào của xã hội. GS Nguyễn Minh Thuyết nhận định: “Nạn hối lộ phong bì tràn lan, phổ biến là do người ta nói nhiều, làm ít, cán bộ lãnh đạo không gương mẫu. Thượng bất chính, hạ tắc loạn là quy luật” Mà loạn thật vì nó đã được nhiều người coi như “luật bất thành văn”. Bôi trơn công việc bằng phong bì đã trở thành hành vi mà người đưa lẫn người nhận không còn thấy “biết Tàm, biết Quý” về lối ứng xử này.

Trong thư gửi tín hữu Rôma, thánh Phaolô Tông đồ cũng cảm thấy tự hổ thẹn “bởi vì sự lành tôi muốn thì tôi không làm”. Cũng vậy, trong một xã hội còn nhiều bất công, giả dối, nhân quyền bị xâm phạm cách nghiêm trọng như hiện nay, cho dù chúng ta không làm những điều xấu, không nói những lời không hay thì chúng ta vẫn phải “biết Tàm, biết Quý” về những điều tốt mình không làm cũng như không nói những điều mình cần phải nói. Bởi khi lương tâm của chúng ta trở nên trống rỗng và vô cảm như thế thì chúng ta không thực sự SỐNG nhưng chỉ là một sự TỒN TẠI.

Kinh Thánh thuật lại Chúa Giêsu đã nhiều lần trách mắng bọn biệt phái, luật sĩ và kinh sư là bọn giả hình, nhưng chúng vẫn trơ mặc chai như đá, vẫn ung dung lên xuống chốn hộ đường với những chiếc áo rộng tua dài và vẫn hiên ngang ức hiếp người cô thế, bóc lột kẻ nghèo. Là vì chúng không còn biết hổ thẹn với chính mình.

Lạy Chúa, xin ban cho con một trái tim tinh tuyền, một trái tim biết nhạy cảm với những sự tốt, xấu để con có thể giữ vững phẩm giá làm người và đừng sống vô tâm, vô cảm nhưng hãy có những lời nói và việc làm thiết thực và đúng đắn, giúp xây dựng cuộc sống này ngày càng tốt đẹp hơn. Amen.

Bình Minh